သတိတခ်က္လစ္တာနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ဟာ တိုင္းတပါးသားတို႔ လက္ထဲ အလိုလိုက်သြားနိဳင္တယ္။

ဗမာတႏိုင္ငံလံုး အဂၤလိပ္လက္ေအာက္သို႔ ေရာက္သြားသည့္အခ်ိန္တြင္လည္း ရခိုင္ေတာ္လွန္ ေရးသည္ အဂၤလိပ္စစ္ကူျဖင့္ ဗမာကိုတိုက္ရန္ စီစဥ္ရသည္။ ထိုစဥ္က အဂၤလိပ္ႏွင့္ ရခုိင္တို႔ သည္ ဗမာတို႔ကို တိုက္ရန္ အခ်က္(၁၀)ခ်က္ပါသည့္ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ ထိုစာခ်ဳပ္ကို ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ အဂၤလိပ္ေခါင္းေဆာင္တို႔က သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။
ထိုပုဂၢိဳလ္ မ်ားသည္
ရခိုင္ဘက္မွ-
(၁) မင္းသားႀကီးေရႊဗန္း
(၂) ၿမိဳ႕သူႀကီးေအာင္ေက်ာ္ဇံ
(၃) ေဒး၀န္းႀကီးေအာင္ေက်ာ္ရႊီ
အဂၤလိပ္တို႔ဘက္မွ
(၁) မင္းႀကီး ဒိန္သွ်န္
(၂) ယ၀ါသတ္ေခၚ ရာပသိန္သတ္ တို႔ျဖစ္ၾကၿပီး ေအာက္ပါသေဘာတူ အခ်က္(၁၀)ခ်က္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။
(၁) ဗမာကို ရခိုင္ျပည္မွ ေမာင္းထုတ္ရန္။
(၂) အဂၤလိပ္ထဲမွ လက္နက္အကူအညီေပးရန္၊ စစ္သားအခ်ဳိ႕ ကူညီရန္။
(၃)စစ္ကာလအတြင္း အဂၤလိပ္တို႔ထံမွ စစ္စရိတ္ထုတ္သံုးရန္။
(၄) ရန္သူဗမာထြက္သြားၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္ကို ရခိုင္အႀကီးအကဲ(မင္းသား)မ်ားသို႔ ျပန္အပ္ရန္။
(၅) စစ္ၿပီးသြားပါက စစ္အတြင္း အသံုးစရိတ္(၂)ဆကို ရခိုင္တို႔က အဂၤလိပ္တို႔အားေပးရန္။
(၆)အဂၤလိပ္တို႔သည္ ရခိုင္ျပည္သူတို႔အား မရက္စက္မေစာ္ကားရန္ႏွင့္ စာခ်ဳပ္ပါ ကတိမ်ား တည္ရန္။
(၇) စစ္ၿပီးလွ်င္ အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ ရခိုင္ျပည္မွ လံုး၀ဥႆံု ထြက္ခြါေပးရန္။
(၈) စစ္တိုက္လွ်င္ ရခို္င္တို႔က ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပခ်ီတက္ရန္။
(၉) ကုန္းတပ္ေရတပ္တို႔၌ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ တာ၀န္ယူရန္၊ တူညီမွ်တ အားသြန္ခြန္စိုက္ ရြပ္ရြပ္ခၽြန္ခၽြန္ တိုက္ထုတ္ရန္။
(၁၀) စစ္အတြင္းရိကၡာကို ရခိုင္တို႔က လံုး၀တာ၀န္ယူရန္ တို႔ျဖစ္သည္။
ထိုသို႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ ရခိုင္ႏွင့္အဂၤလိပ္တို႔က ပူးတြဲတပ္ျဖင့္ ၁၈၂၄ ခု မတ္လတြင္ စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္ကို စိုးမိုးေနသည့္ ဗမာတို႔လည္း ရခိုင္ျပည္မွ ဆုတ္ခြါသြားရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ျဖင့္ ေျပၿငိမ္းလုိက္ရသည္။



ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္းတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္တဲ႔နယ္ခ်ဲ႔ ေတာ္လွန္းေရးၾကီး
ေပၚေပါက္လာခဲ႔တယ္။တိုင္းရင္းသား ညီအစ္ကိုမ်ားရဲ ႔ ေထာက္ခံမွဳနဲ႔ပူးေပါင္းပါဝင္မွဳကို ရရွိခဲ႔လို႔
 ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္နယ္ခ်ဲ ႔ေတာ္လွန္းေရးၾကီးကလည္း
ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ အဆံုးသက္နိုင္ခဲ႔ျပီး ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိဳင္ငံေတာ္ၾကီးကိုလဲ
တိုင္းရင္းသား ညီေနာင္မ်ားနဲ႔အတူ ပူးေပါင္း၍ နယ္ခ်ဲ ႔ကုလားျဖဴႏွင္႔နယ္ခ်ဲ ႔ ဂ်ပန္ကုလားပု တို႔၏လက္မွကယ္တင္နိုင္ခဲ႔သည္။

ျမန္မာ႔တပ္မေတာ္သားတို႔သည္ လြတ္လပ္ေရးရျပီး ေနာက္ပိုင္ကာလမ်ားတြင္ ျပည္ပရန္ကို မေၾကာက္ရေသာ္လဲ ျပည္တြင္းထဲကို  ခိုးဝင္လာျပီး ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသဖြယ္ ရခိုင္အေရျခံဳ၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို  လုယူရန္ ၾကံစည္ေနသည္႔ ဘဂၤလီကုလား ရခိုင္အတုတို႔၏ ရန္ကို ယေန႔ အခ်ိန္ထိ
သတိၾကီးစြာထား၍ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေနရပါတယ္။

ဘဂၤလာေဒ႔ခ်္ နိဳင္ငံ စစ္တေကာင္းေတာင္တန္နယ္ကဗုဒၶဘာသာမ်ား ရခိုင္ျပည္နယ္ဘက္ကူးလာျပီး
ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားကဲ႔သို႔  ရခိုင္အေရျခံဳ ရခိုင္ဟန္ေဆာင္ ဝင္ေရာက္အေျခခ် ေနထိုင္လာတာကို
ျမန္မာျပည္သူေတြက သူတို႔ဟာ ဘဂၤလီဗုဒၶဘာသာမ်ားျဖစ္သည္အတြက္ ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ ေနထိုင္ခြင္႔
ေပးထားတာကို အခြင္႔ေကာင္း.ယူျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ကို လုယူရန္ ၾကံစည္လာတဲ႔အထိ အတင္ရဲလာ
ေတာ႔ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကလဲ နိဳင္ငံကို ကာကြယ္ရမယ္ ဝတၱရားအတိုင္း လက္နတ္ကိုင္ ေသာင္းက်န္းေနေသာ ဘဂၤလီကုလား ရခိုင္အေရျခံဳ ရခိုင္အတုမ်ားကို ျမန္မာေျမ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ အျပီးတိုင္
ေမာင္းထုတ္နိဳင္ခဲ႔တယ္။

ဒါေပမဲ႔ ဗမာကို မုန္းတီး ရြံရွာေနတဲ႔ ရခိုင္အတုတို႔၏ အမုန္းေတြကား ေလ်ာ႔နည္းပေပ်ာက္သြားျခင္း မရွိခဲ႔ေပ။
ရခိုင္ျပည္နယ္ကို လုယူဖို႔အတြက္ ရခိုင္ေဒသခံ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ကို စည္းရံုနိုင္ရန္ ဗမာနဲ႔ရခိုင္အၾကားမွာ
ယခင္ရွိခဲ႔ေသာ နိဳင္ငံေရး အက္ေၾကာင္းေဟာင္းေတြကို စစ္တေကာင္း ဘဂၤလီကုလား ရခိုင္အေရျခံဳတို႔က တူစြေဖၚထုတ္ျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ေဒသခံ ရခိုင္လူမ်ိဳးနဲ႔ဗမာအမ်ိဳးသား ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္မုန္းတီးျပီး ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓါတ္ ပ်က္ျပားေအာင္ တမင္ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ ဝါဒျဖန္႔ေနျပီး

တဖက္ကလဲ အခြင္႔အေရးေပးလာတာနဲ႔ရခိုင္ျပည္နယ္ကို သိမ္းပိုက္နိဳင္ေရးအတြက္စစ္တေကာင္း
ဘဂၤလီကုလား  ရခိုင္အတုတို႔က ၾကိတ္ၾကံေနၾကတယ္။
 စစ္တေကာင္း ဘဂၤလီကုလား  ရခိုင္အေရျခံဳ ရခိုင္အတုတို႔၏ လွိ် ႔ဝွက္ ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔
တစ္ခုျဖစ္တဲ႔ ရကၡိတဆိုတဲ႔  လွ်ိဳ ႔ဝွက္ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔သားမ်ားဟာ ျမန္မာနိဳင္ငံတြင္းက ဝန္ၾကီးဌါန အေတာမ်ားမ်ားမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသဖြယ္ ဟန္ေဆာင္၍ အရာရွိေနရာမ်ားကို ဝင္ယူထားသူ အမ်ားၾကီး
ရွိေနပါတယ္။ အခြင္႔ေကာင္း အခါေကာင္းရတာနဲ႔ တျပိဳင္နက္ထဲ ထၾကြ လွဳပ္ရွားျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ကို
သိမ္းယူရန္ၾကိတ္ျပီးၾကံေနျခင္းျဖစ္တယ္။ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာေျပာတိုင္း မယံုၾကည္ၾကပါနဲ႔ အဲဒီလူဟာ
တကယ္႔ရခိုင္လူမ်ိဳးစစ္မစစ္ ေသခ်ာစစ္ေဆးျပီးမွ လက္ခံသင္႔ မသင္႔ဆံုးျဖတ္ရမယ္အခ်ိန္ေရာက္ေနပါျပီး
အဲဒီလို မဟုတ္ဘဲ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာေျပာတိုင္း သြားယံုလိုက္ရင္ စစ္တေကာင္းေတာင္တန္နယ္က
ဘဂၤလီဗုဒၶဘာသာ ဘဂၤလီကုလား ရခိုင္အတုတို႔ရဲ ႔လက္ထဲ ရခိုင္ျပည္နယ္ကိုထိုးအပ္သလို ျဖစ္သြားလိမ္႔မယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရွိေနတဲ႔ ရခိုင္လူမ်ိဳးဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ
ရွိေနတဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြဟာ နတ္ျမစ္ရဲ ႔တဖက္ကမ္းမွာရွိေနတယ္ဆိုတာ မေမ႔ၾကပါႏွင္႔
သတိတခ်က္လစ္တာနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ဟာ တိုင္းတပါးသားတို႔လက္ထဲ အလိုလိုက်သြားနိဳင္တယ္။